Mô hình chăn nuôi hươu sao lấy nhung hiệu quả bà con tham khảo

1. Cách làm chuồng nuôi hươu lấy nhung    

Một trong những yếu tố quan trọng để thành công trong việc nuôi hươu lấy nhung là xây dựng một chuồng nuôi phù hợp và hiệu quả. Dưới đây chúng tôi sẽ chia sẻ cách làm chuồng nuôi hươu đúng chuẩn và tiện lợi. Cụ thể như sau:

1.1. Kiểu chuồng

Chuồng cũi có kích thước dài 5m và rộng 3m, cần được làm bằng các thanh gỗ. Các thanh gỗ được đặt cách nhau từ 10 đến 15cm để tránh cho hươu thoát ra ngoài. Tuy nhiên, mô hình này chỉ thích hợp cho quy mô nhỏ, chỉ có vài con hươu. 

Chuồng sân chăn nuôi hươu lấy nhung được sử dụng cho các mô hình nuôi hươu sao với số lượng hơn 15 con. Trung bình để nuôi từ 10 đến 15 con cần chuồng có diện tích từ 100 đến 200m2.

1.2. Vị trí

Trong mô hình nuôi hươu sao lấy nhung, vị trí chuồng cần không bị tiếng ồn và ô nhiễm. Nơi nuôi hươu cần có không gian thông thoáng và mát mẻ vào mùa hè, cũng như ấm áp vào mùa đông. Khu vực nuôi nên được tách riêng, không nên chung với các loại gia súc và gia cầm khác. Điều này để tránh việc lây nhiễm bệnh và giúp động vật phát triển tốt hơn.

1.3. Hướng chuồng

Trong cách làm chuồng nuôi hươu lấy nhung, bạn nên đặt hướng Đông Nam hoặc hướng Nam. Điều này giúp đảm bảo thời tiết thuận lợi, ánh sáng đủ và không có sự chênh lệch quá lớn giữa ngày và đêm.

1.4. Vật liệu làm chuồng

Chuồng chăn nuôi được xây dựng bằng các vật liệu như gỗ, lá cọ, lá dừa, tấm tôn và ibrô xi măng lưới thép. Các cột gỗ cần được bào mịn và chắc chắn để tránh làm tổn thương đến hươu. Khu vực chuồng nuôi được bao quanh bằng lưới thép, đặc biệt nên sử dụng lưới B40.

1.5. Làm nền chuồng

Để đảm bảo thoát nước tốt, nền chuồng nuôi hươu lấy nhung cần được xây dựng vững chắc và có một độ nghiêng từ 3 - 5%. Bạn có thể lựa chọn các vật liệu như đất nện chặt, xi măng hoặc gạch đỏ để làm nền chuồng. Tuy nhiên, sử dụng gạch đỏ là phương án tốt nhất vì nó dễ thực hiện và thuận tiện cho việc vệ sinh.

Nếu có sẵn gỗ, bạn cũng có thể sử dụng các tấm gỗ ghép khít nhau để làm nền chuồng. Trong chuồng, bạn có thể chia thành các ô có diện tích 4m2 cho mỗi ô. Nếu bạn nuôi hươu đẻ thì cần tới 2 - 4m2 cho mỗi con.

2. Bí quyết chọn hươu giống nuôi lấy nhung    

Vì giá của hươu giống khá cao, nên mọi người cần tìm mua hươu sao giống từ những nơi đáng tin cậy, có giấy chứng nhận. Khi chọn con giống nuôi hươu lấy nhung, hãy xem xét lý lịch của chúng, yêu cầu bố mẹ phải khỏe mạnh, không bị bệnh. Ngoài ra số nhung của cặp bố mẹ nên lớn, đạt từ trên 800 gram trở lên.

Trong cách nuôi hươu sao lấy nhung, hãy chọn những con giống khỏe mạnh, không mắc bệnh, nhanh nhẹn, tai lúc nào cũng đứng thẳng lên. Ngoài ra bụng cần thon gọn, lưng thẳng, có 4 chân đều và có khả năng đứng, đi lại bình thường, không có dị tật.

3. Thức ăn và chế độ cho ăn    

Nuôi hươu lấy nhung là một việc khá đơn giản vì chúng có nguồn thức ăn phong phú và không kén chọn. Vì vậy, chúng ta có thể tận dụng thức ăn sẵn có trong địa phương, phù hợp với điều kiện khí hậu ở từng vùng. Hươu sao có thể ăn các loại thức ăn sau đây:

• Thức ăn xanh tươi: Thức ăn xanh có chứa từ 60 - 80% nước, từ 2 - 5% protein và chất khoáng gồm các loại cỏ, nụ hoa, mầm đậu, cây mục túc, cây trong vườn, củ quả, phụ phẩm nông nghiệp…
• Thức ăn củ quả: Bao gồm các loại củ quả như cà rốt, củ cải, khoai lang... Thức ăn này chứa nhiều đường và kali. Đặc biệt, cà rốt cung cấp nhiều caroten và vitamin trong mùa đông và mùa xuân, hươu rất thích ăn.
• Thức ăn phơi khô: Trong kỹ thuật nuôi hươu sao lấy nhung, thức ăn phơi khô gồm phụ phẩm nông nghiệp, các loại cây cỏ, rơm phơi khô. Hoặc đem ủ chua để làm thức ăn dự trữ cho hươu trong mùa khan hiếm thức ăn.
• Thức ăn hạt: Bao gồm các loại hạt ngũ cốc như ngô, gạo, tiểu mạch, cao lương, các loại hạt họ đậu... Thức ăn này cần được điều chỉnh theo từng giai đoạn chăm sóc hươu.
• Thức ăn từ các loại khô dầu: Trong mô hình nuôi hươu sao hiệu quả, thức ăn từ các loại khô cần cần có gồm đậu tương, khô dầu lạc, khô dầu cám... Chúng chứa nhiều protein giúp hươu phát triển nhanh.
• Khoáng chất: Bột đá vôi, bột vỏ trứng, bột xương và muối ăn.

Để nuôi hươu lấy nhung ăn nhiều và dễ dàng tiêu hóa, ta nên sơ chế nguyên liệu thức ăn như sau:

• Đối với thức ăn xanh tươi, phụ phẩm nông nghiệp và rau củ quả, có thể sử dụng máy băm cỏ hoặc máy băm cỏ và rau củ để cắt nhỏ thành từng đoạn dài từ 5 - 7cm. Sau khi cắt nhỏ, thức ăn này có thể cho hươu ăn trực tiếp hoặc đem ủ chua để làm thức ăn dự trữ.
• Đối với các loại hạt ngũ cốc khi nuôi hươu lấy nhung, tốt nhất là nghiền nhỏ và phối trộn với nhau để tăng giá trị dinh dưỡng. Hoặc có thể ép thành cám viên để hươu tiêu thụ một cách tiết kiệm, giúp giảm chi phí chăn nuôi và thu lợi lớn.

4. Kỹ thuật chăn nuôi hươu sao    

Để đạt được thành công trong việc nuôi hươu lấy nhung, bạn cần phải áp dụng các kỹ thuật chăm sóc đặc biệt và hiệu quả. Cụ thể kỹ thuật chăn nuôi từng giai đoạn như sau:

4.1. Giai đoạn hậu bị

Giai đoạn sau khi hươu con từ 2 - 3 tuần tuổi được gọi là giai đoạn hậu bị. Trong giai đoạn này, hươu nhanh chóng phát triển. Vì vậy chế độ ăn uống khi nuôi hươu lấy nhung cần đảm bảo đủ chất lượng và tỉ lệ phù hợp. Tỷ lệ phối trộn thức ăn cho giai đoạn hậu bị như sau:

• Lượng thức ăn tinh (kg) cho hươu đực là 1 - 1,5, cho hươu cái là 0,8 - 1.
• Lượng thức ăn nhiều nước (kg) cho hươu đực là 0,5, cho hươu cái là 0,4.
• Lượng thức ăn thô tươi (kg) cho hươu đực là 1 - 2, cho hươu cái là 1 - 2.
• Lượng bột đá hoặc bột xương (gr) cho hươu đực là 10 - 20, cho hươu cái là 10 - 20.
• Lượng muối ăn (gr) cho hươu đực là 10 - 20, cho hươu cái là 10 - 20.

Trong đó, tỷ lệ thức ăn tinh nuôi hươu lấy nhung cần đảm bảo trong giai đoạn này là: 40% hạt họ đậu, 20 - 30% hạt ngũ cốc, 30 - 40% cám. Nuôi hươu trong giai đoạn hậu bị, tốc độ tăng trưởng và phát triển của chúng rất nhanh, có thể đạt trên 70% khối lượng của hươu trưởng thành. Do đó, nên tách hươu đực và hươu cái để dễ quản lý và tránh việc phối giống quá sớm.

4.2. Giai đoạn lấy nhung

Trong mô hình nuôi hươu lấy nhung, quá trình thu hoạch nhung yêu cầu sự chăm sóc cẩn thận. Thức ăn phải được pha trộn một cách kỹ lưỡng, đảm bảo an toàn và tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật. Có ba giai đoạn quan trọng trong việc nuôi dưỡng nhung của hươu đực:

• Trước mùa động dục: Trước khi đến mùa động dục, hươu đực ăn nhiều để tăng cường sức khỏe. Tuy nhiên, trong thời gian này, chúng có thể trở nên lười ăn và lười ngủ.
• Sau khi thay lông: Khi hươu đang trong giai đoạn thay lông, chúng trở nên yếu đuối. Chỉ khi có bộ lông mới, chúng mới có thể ăn được.
• Trước và trong giai đoạn phát triển nhung: Trong giai đoạn này, tất cả năng lực của hươu sẽ tập trung vào việc phát triển nhung. Do đó, khi nuôi hươu lấy nhung cần cung cấp đủ dinh dưỡng để tránh giảm cân và mất trọng lượng.

Hươu sao đực trong thời kỳ mọc nhung có nhu cầu ăn hàng ngày như sau:

• Nhu cầu thức ăn tinh: khoảng 2 - 3kg.
• Nhu cầu thức ăn nhiều nước: khoảng 2 - 3kg.
• Nhu cầu thức ăn thô tươi: khoảng 3 - 4kg.
• Cần bổ sung 30gr bột đá hoặc bột xương.
• Cần bổ sung 25gr muối ăn

Dưới đây là khẩu phần thức ăn hàng ngày nuôi hươu lấy nhung trong thời kỳ mọc nhung:

• Nếu thể trọng hươu là 80kg, cần cho ăn 6kg thức ăn thô xanh, không cần thức ăn củ quả, 0.5kg thức ăn tinh và 10gr muối ăn.
• Nếu thể trọng hươu là 104kg, cần cho ăn 10kg thức ăn thô xanh, 1kg thức ăn củ quả, 0.5kg thức ăn tinh và 20gr muối ăn.
• Nếu thể trọng hươu là 116kg, cần cho ăn 12kg thức ăn thô xanh, 1kg thức ăn củ quả, 0.7kg thức ăn tinh và 20gr muối ăn.
• Nếu thể trọng hươu là 121kg, cần cho ăn 14kg thức ăn thô xanh, 2kg thức ăn củ quả, 0.9kg thức ăn tinh và 20gr muối ăn.
• Nếu thể trọng hươu là 135kg, cần cho ăn 16kg thức ăn thô xanh, 2kg thức ăn củ quả, 1kg thức ăn tinh và 25gr muối ăn.

Thành phần trong thức ăn tinh nuôi hươu lấy nhung bao gồm: hạt họ đậu chiếm 50%, hạt ngũ cốc chiếm 20% và cám chiếm 30%. Hươu sao nên được cho ăn 2 bữa thức ăn tinh mỗi ngày, vào sáng sớm và chiều tối. Đối với hươu sao trong thời kỳ mọc nhung, nên cho ăn 3 bữa: sáng từ 8 đến 9 giờ, chiều từ 16 đến 17 giờ, và tối từ 21 đến 22 giờ.

4.3. Giai đoạn phối giống

Nuôi hươu lấy nhung phối giống thường diễn ra vào mùa thu, tháng 9. Lúc này, hươu đực thể hiện sự ham muốn sinh sản rõ rệt. Hươu đực có thể ăn kém, và một số con thậm chí từ chối ăn. Vì vậy, cần tăng cường cung cấp dinh dưỡng, vitamin, protein, rau cỏ, lá non...

Đối với hươu cái, chế độ ăn tập trung vào thức ăn tươi mát và giàu nước. Mỗi ngày, khẩu phần thức ăn bao gồm 20% cây họ đậu, 10% hạt ngũ cốc và 70% thức ăn giàu nước. Trong giai đoạn này, cần ghi chép thời gian hươu phối giống và hạn chế số lần phối giống của hươu cái, nên giới hạn từ 2 đến 3 lần là đủ. 

Đối với hươu đực, khẩu phần thức ăn hàng ngày nên duy trì theo tỉ lệ: 50% cây họ đậu, 20% hạt ngũ cốc và 30% cám. Cần đảm bảo thức ăn hấp dẫn để khuyến khích hươu ăn nhiều và khỏe mạnh. Nuôi hươu lấy nhung cần được cho ăn hai bữa mỗi ngày. Ngoài ra chủ nuôi cần tách riêng từng con hươu để tránh việc chúng đánh nhau.

5. Bệnh thường gặp và cách phòng tránh cho hươu sao    

Hươu thường gặp phải một số vấn đề sức khỏe như: Cảm giác đầy hơi và đau bụng do ăn thức ăn ôi, thiu, mốc hoặc do uống quá nhiều nước, bị ngâm nước quá lâu. Ngoài ra hươu cũng thường xuyên gặp bệnh ngộ độc do ăn lá độc, vỏ sắn, củ sắn; chảy nhựa từ phân; cảm lạnh, tiêu chảy, viêm móng, sưng chân... Cách phòng và điều trị là cho hươu ăn cỏ khác.

6. Nhung hươu và kỹ thuật thu hoạch nhung hươu    

Để thu hoạch nuôi hươu lấy nhung một cách hiệu quả, không chỉ yêu cầu kỹ thuật cao mà còn đòi hỏi kiến thức chuyên môn. Dưới đây chúng tôi sẽ chia sẻ kỹ thuật thu hoạch chuẩn nhất.

6.1. Nhung hươu sao

Nếu thực hiện đúng phương pháp chăn nuôi con hươu sao thì từ khi chúng đạt đến 14-15 tháng tuổi đã mọc nhung ở vị trí gốc sừng. Trung bình mỗi năm, một con hươu đực có thể cung cấp 1 cặp nhung. Với tuổi thọ của một con hươu đực, có thể thu hoạch được từ 12-15 cặp nhung.

6.2. Các loại nhung hươu

Khi nuôi hươu lấy nhung, các loại nhung hươu là những sản phẩm có giá trị kinh tế cao và được sử dụng trong nhiều mục đích khác nhau. Dưới đây là một số loại nhung hươu phổ biến:

• Những hươu đực mới sinh được gọi là "nhung sơ sinh". Khi nhung đã mọc dài khoảng 15 - 20cm, chúng sẽ được thu hoạch.
• Nhung 2 chạc là những hươu đực nuôi từ 2 - 3 tuổi hoặc cặp nhung có kích cỡ nhỏ. Thời điểm thu hoạch là khi chạc thứ 2 mới nhú lên và phần đỉnh nhung phình to.
• Nhung 3 chạc là những hươu đực nuôi từ 5 tuổi trở lên, có đôi nhung khá to và mập mạp. Khi thu hoạch, nhung sẽ có 3 chạc. Thời điểm thu hoạch là khi chạc thứ 3 mới nhú.
• Sau khi rụng sừng, nhung hươu sẽ mọc lại. Ở miền Nam, việc mọc sừng thường bắt đầu từ tháng 3 - 4. Trong khi đó ở miền Bắc thì chậm hơn, từ tháng 4 - 5. Thời điểm nhung hươu phát triển mạnh nhất là từ tháng 5 - 6.

Khi nuôi hươu lấy nhung, lúc nhung bắt đầu nhú cho đến khi thu hoạch thường mất khoảng 50 ngày. Thời điểm thu hoạch nhung hươu thường diễn ra vào mùa xuân, sau Tết Nguyên đán và kéo dài đến tháng 6 theo lịch âm. Trong khoảng thời gian này, tháng 1 và tháng 2 là thời điểm tập trung thu hoạch nhất.

6.3. Kỹ thuật cắt nhung và bảo quản

Hươu sao dù được nuôi tại trang trại nhưng chúng khó tiếp cận và luôn cảnh giác. Khi lấy nhung, cần có nhiều người giúp đỡ. Để cắt nhung, bạn cần sử dụng cưa sắt hoặc cưa gỗ. Trong kỹ thuật nuôi hươu lấy nhung, trước khi cắt phải tiêu độc và khử trùng. Cưa nhung phải đảm bảo sắc và cưa đều để tránh làm nứt xước nhung, làm giảm chất lượng và giá trị của nó.

Cách cắt nhung như sau: Cưa cách chân đế khoảng 2cm và không cưa gần đầu con hươu sao để không gây tổn thương cho chúng. Thời gian cắt nhung nên giữ trong khoảng 4-5 phút, không nên kéo dài quá lâu.

Sau khi khai thác nhung, cần thực hiện việc cầm máu cho hươu sao. Có thể sử dụng một trong những phương pháp sau:

• Sử dụng hỗn hợp bột than và mực tàu, sau đó bôi trực tiếp lên vết cắt.
• Sử dụng lá cây nhọ nồi (cỏ mực), giã nhuyễn và trộn với 2 ống vitamin K, một lọ penicillin 500.000 - 1.000.000 đơn vị để bôi lên vết cắt và ngăn cầm máu.
• Rang chín phèn chua và muối ăn với tỉ lệ 2:1, tán nhuyễn thành bột rồi bôi lên vết thương để ngừng máu.
• Sử dụng lá rong để gói bánh nhỏ kèm với một ít muối ăn và bột than, sau đó bôi lên vết thương.

Quá trình sấy nhung như sau, lấy một ít tro nóng và rải đều lên mặt đất. Tiếp theo, đặt một đống than hồng lên trên và rồi lại trải một lớp tro nóng lên trên cùng để giữ cho nhiệt độ được duy trì trong thời gian dài. Sau đó, bạn sử dụng một cái thùng không đáy làm vòng quây hoặc cót quây để treo cặp nhung bên trong. 

Cần chú ý đảm bảo nhiệt độ luôn ở mức từ 50-70 độ C. Nếu nhiệt độ quá cao, nhung sẽ bị vỡ còn nếu quá lạnh nhung sẽ bị mục nát. Quá trình sấy nhung kéo dài trong vòng 3 ngày 3 đêm. Khi treo nhung, bạn cần buộc dây ở giữa và treo nghiêng với góc 40 độ. Đồng thời, tránh treo theo hướng cắt đầu để tránh việc máu chảy ra. 

7. Lời kết

Trên đây là những hướng dẫn cơ bản về cách nuôi hươu lấy nhung chuẩn và phòng tránh bệnh hiệu quả. Có thể thấy quy trình nuôi và chăm sóc hươu lấy nhung đòi hỏi sự đầu tư và công sức. Tuy nhiên nếu thực hiện đúng các phương pháp sẽ mang lại lợi ích lớn cho người nuôi. Nguoinhanong chúc bạn đọc sẽ thực hiện nuôi hươu thành công.